Locatiekeuze Manifesta zeer ongelukkig

In 2014 organiseert Manifesta haar tiende editie in St. Petersburg. Het bestuur van de Nederlandse tak van AICA maakt zich zorgen over de keuze voor deze locatie en zond daarom onderstaande brief aan Manifesta directeur Hedwig Fijen.

Amsterdam, 29 november 2013

Geachte mevrouw Fijen,

In 2014 organiseert Manifesta in St. Petersburg haar tiende editie. In dat kader worden kunstenaars uit de hele wereld uitgenodigd om hun werk op verschillende locaties in de stad te tonen.

Dit jaar is er in Rusland een wet aangenomen die het homoseksuelen verbiedt openlijk hun geaardheid te tonen. Deze wet stelt propaganda voor homoseksualiteit in het bijzijn van jongeren strafbaar. Dit geldt voor zowel Russen als voor buitenlandse bezoekers. AICA Nederland is van mening dat uitsluiting van homoseksuelen en het strafbaar stellen van uitingen van homoseksualiteit onaanvaardbaar is.

In de omstandigheden van de onderhavige Russische wetgeving zijn wij tevens van mening dat van vrije artistieke uitingen geen sprake kan zijn. Sterker nog, het is maar de vraag of de door u uitgenodigde kunstenaars, van wie van een aantal bekend is dat homoseksualiteit een gegeven is in hun werk, een inreisvisum voor Rusland zullen krijgen.

Met het organiseren van Manifesta 10 in St.Petersburg zal het daarom in de actuele Russische situatie de vraag blijven in hoeverre de curator van de tentoonstelling zelfcensuur heeft toegepast, bewust of onbewust, om het gastland niet voor het hoofd te stoten. Of, anderzijds, om bepaalde kunstenaars niet aan het gevaar bloot te stellen van strafbaarstelling of zelfs molestatie. Uit berichten in de pers weten wij immers inmiddels dat personen van wie vermoed wordt dat zij homoseksueel zijn, in St.Petersburg op straat worden lastiggevallen of zelfs met fysiek geweld te maken krijgen, terwijl de politie daarbij vaak niet ingrijpt.

Hoe ziet u het voor u dat wanneer een kunstenaar in de openbare ruimte een performance houdt waarin een 'homoseksuele' inhoud kan worden herkend? Heeft u een post in uw begroting voor juridische bijstand voor de kunstenaar wanneer hij of zij wegens schending van de anti-homowet gearresteerd of beboet wordt?

In een eerste reactie op protesten tegen het houden van de Manifesta tentoonstelling in St. Petersburg heeft u gesteld dat de Manifesta tentoonstelling bruggen wil bouwen. Echter, wat komt er van bruggenbouwen wanneer deze brug gesloten blijft voor kunstenaars wier werk geassocieerd kan worden met homoseksualiteit? En verlegt u niet de verantwoordelijkheid voor eventuele moeilijkheden van de organisatie naar de kunstenaar, die voor zijn veiligheid moet vrezen?

Wij willen u er, wellicht ten overvloede, op attenderen dat homoseksualiteit geen keuze is. Het tonen ervan in kunstwerken is geen activisme of propaganda, maar een visuele verbeelding van hoe het leven zich aan ons voordoet.

Wij maken u opmerkzaam op de woorden van Dmitry Vilensky van Chto Delat ("What is to be done"), een groep van denkers en kunstenaars in Rusland:

Instead of a declaration of solidarity with the LGBT community, with all of those who are persecuted in Russia (from migrants to the members of art collectives sitting in prison), we hear that Manifesta will not participate in any propaganda, instead it will attempt to maintain a neutral space for dialogue. There is no such thing as a neutral space for discussion in Russia today – you are either on the side of the repressive conservative ideology machine, of cheap entertainment and mind-wasting of the creative class, or you are fighting to develop a viable alternative to all of this.

AICA Nederland roept u, gezien het bovenstaande, dan ook met klem op Rusland als locatie voor Manifesta 10 te heroverwegen of uit te leggen welke maatregelen u denkt te gaan treffen om de geschetste situaties te voorkomen.

Hoogachtend,

Namens het bestuur van AICA Nederland

Robert-Jan Muller

Voorzitter

AICA Nederland is de Nederlandse afdeling van de Internationale Vereniging van Kunstcritici (Association des Critiques d'Art) en telt 170 leden.