ChatGPT viert bijna zijn tweede verjaardag. Hoewel de recensent op dit moment veel betere teksten kan produceren, heeft de opkomst van kunstmatige intelligentie het vak van de kunstcriticus al beïnvloed. Al was het maar door de vraag op te werpen welke aspecten van het werk zo menselijk zijn dat ze niet geautomatiseerd kunnen worden.

Op dinsdag 12 november verkennen we de invloed van kunstmatige intelligentie op de kunstkritiek. Hoe verandert AI de manier waarop we over kunst schrijven en denken?

Tijdens deze AICA-salon onderzoeken we hoe schrijvers nu al gebruik maken van kunstmatige intelligentie. AI kan ondersteunen bij onderzoek, helpen bij het zoeken naar woorden, en op andere manieren bijdragen aan het maakproces van een recensie of een andere vorm van kunstbespreking. Natuurlijk staan we ook stil bij de bezwaren rondom het gebruik van kunstmatige intelligentie: hoe zit het bijvoorbeeld met het auteursrecht van de schrijvers waarop de kunstmatige intelligentie op is gebaseerd? Kan de technologie in potentie een bedreiging zijn voor schrijvers om betaald te worden, zoals het al het geval is voor vertalers die inkomsten mislopen?

In een korte lezing beschouwt Laurens Otto “content” – een genre dat door mensen en bots wordt gegenereerd om te circuleren binnen de condities van AI. Hoe verhoudt de opkomst van content zich tot kunstkritiek?

Arif Kornweitz vergelijkt in zijn presentatie 'Inside the High-Dimensional White Cube' de veel-dimensionale ruimte, een concept dat in machine learning wordt gebruikt voor het genereren van tekst of beeld, met de manier waarop de 'white cube' galerieruimte functioneert volgens Brian O'Doherty's analyse.

Ook zal Joke de Wolf, voorzitter van AICA Nederland, verslag doen van het congres van AICA-International in Roemenië (4-9 november) dat de omgang voor kunstcritici met AI als thema heeft. Meer informatie over het congres is hier te vinden.

Praktisch

De Salon begint om 19:30 uur, inloop vanaf 19:00 uur. Locatie: Perdu, Kloveniersburgwal 86, Amsterdam Toegang: gratis, ook voor niet-AICA-leden. Aanmelden via info@aicanederland.org wordt op prijs gesteld.

Over de AICA-Salon

Tijdens de AICA-Salons houden leden van AICA-Nederland, de Nederlandse afdeling van de internationale vereniging voor kunstcritici AICA en gastsprekers een presentatie of een panel over een actueel onderwerp dat betrekking heeft op de kunstkritiek. Daarbij is er ook ruimte voor onderlinge discussie. Aansluitend is er een borrel.

Het is inmiddels een nieuwe traditie: onze AICA-Salon op locatie om het culturele seizoen af te sluiten voordat de zomervakantie begint. Vorig jaar bezochten we samen de tentoonstelling Het oog van Jan Veth. Schilder en criticus rond 1900 in het Dordrechts Museum, Dit jaar nodigen we u uit om samen de solotentoonstelling van Rory Pilgrim te bezoeken in Landhuis Oud Amelisweerd in Bunnik. Meer informatie over de tentoonstelling en het Landhuis leest u hier

De AICA-Salon op locatie is gepland op woensdagmiddag 17 juli, 15:00 uur. Lotte Walrave, directeur van Stichting Landhuis Oud Amelisweerd, en Laurie Cluitmans, conservator van het Centraal Museum in Utrecht en curator van de tentoonstelling, zullen ons ontvangen en rondleiden door het landhuis en de tentoonstelling. Na afloop biedt AICA de leden en sprekers graag een drankje aan in het Koetshuis van het landgoed.

We starten om 15:00 uur. U heeft met uw AICA-kaart gratis toegang tot het Landhuis. Landgoed Oud Amelisweerd is goed bereikbaar met het openbaar vervoer en met de auto. Voor wie graag samen reist, wij verzamelen om 14:25 bij perron C3 bij de bushaltes van Station Utrecht Centraal, en vertrekken om 14:32 met bus 41 naar bushalte Oud-Amelisweerd. Vanaf daar is het nog zo'n 7 minuten lopen.

Aanmelden is gewenst, en dat kan door een email te sturen aan info@aicanederland.org Introducees zijn van harte welkom. Hopelijk tot ziens in Bunnik!

het bestuur van AICA Nederland
Joke de Wolf (voorzitter), Saskia Monshouwer (secretaris), Julia Steenhuisen (penningmeester), Christel Vesters, Zoë Dankert en Jorne Vriens

Tienduizenden kunstdirecteuren, galeriehouders, curatoren, verzamelaars én kunstcritici verzamelden zich vanaf 16 april in Venetië. De 60e Biënnale voor beeldende kunst had er de previewdagen: curator Adriano Pedrosa toonde er zijn tentoonstelling 'Foreigners Everywhere' – 'Stranieri Ovunque'. Je kunt die titel zien als een commentaar op het Europese immigratiebeleid, ironisch of juist triomfantelijk. Daarnaast kan je ook het woord 'queer' als een vertaling zien van 'stranieri', 'étrangers' en 'estrangeiro'. Er zijn daarom eigen ruimtes voor de 'queer artist', de 'outsider artist' , de 'folk artist' en de 'indigenous artist'. De titel koos Pedrosa uit een kunstwerk van het Frans-Italiaanse kunstcollectief Claire Fontaine, het werk uit 2004 is ook zichtbaar bij de entree van de tentoonstellingen in de Giardini en de Arsenale, en in uitgebreide vorm in de boothuizen voor het Italiaanse paviljoen.

Nooit kwamen er meer kunstenaars uit het Globale Zuiden, nooit eerder gingen zo veel van de prijzen naar kunstenaars uit die 'andere helft' van de globe. Ook de negentig nationale paviljoens schikten zich in hun keus voor kunstenaars en benadering opvallend vaak naar het hoofdthema. Nederland was daarin, met de tentoonstelling door het Congolese collectief CATPC, samen met Renzo Martens en curator Hicham Kalidi, bepaald niet de enige. Die keus leidt tot een vreemde tegenstelling: de galeries, musea en curatoren zijn grotendeels nog steeds afkomstig uit de voormalige koloniale grootmachten. Zij gebruiken het evenement ook als moment om samen te komen en afspraken te maken met collega's en kunstenaars over komende tentoonstellingen en samenwerkingsdeals. De nu deelnemende kunstenaars en collectieven zijn nog steeds afhankelijk van die koloniale structuren. Dat leidt tot de vraag of het misschien tijd is voor de kunstwereld om de hoogtepunten ook elders te vieren. Niet alleen in Athene, zoals bij documenta 14, maar werkelijk in het globale zuiden. Oftewel: is de Biënnale van Venetië in Venetië nog wel op zijn plek? Moet er weer meer aandacht komen voor de artistieke betekenis van de werken? Of is het juist een noodzakelijke stap in een nieuwe richting?

Jorne Vriens en Joke de Wolf  – beiden bestuurslid van AICA Nederland  – waren beiden als kunstcriticus op de previewdagen van de biënnale. Jorne publiceerde er al over op Hard//Hoofd, u kunt zijn bespreking hier lezen. Bij deze Salon zullen ze hun ervaringen delen in (veel) beeld, toelichting, en uiteraard ook kritiek. Na hun presentatie is er volop ruimte voor discussie met de andere aanwezigen.

Plaats en datum: dinsdag 30 april, in Perdu, Kloveniersburgwal 86, Amsterdam

Inloop vanaf 19 uur, start 19:30.

Toegang gratis, graag aanmelden via info@aicanederland.org

Over de AICA-Salon: Tijdens de AICA-Salons houden leden van AICA-Nederland, de Nederlandse afdeling van de internationale vereniging voor kunstciritici AICA en/of gastsprekers een prikkelende presentatie over een actueel onderwerp dat betrekking heeft op de kunstkritiek. Daarnaast is er volop ruimte voor discussie. Aansluitend is er een borrel.

schrijven – schrijver – schrijvigheid
write – writer – writishness

• Tijdens de komende AICA-salon stellen we de vraag wat het betekent om in een andere taal dan je moedertaal te schrijven. In het Engels bijvoorbeeld, maar ook – als je niet met Nederland bent grootgebracht – in het Nederlands. Wanneer maak je die keuze om in een andere taal te schrijven en wat zijn de consequenties ervan? Oefen je de grammaticaregels en leer je de woorden? Of is het intuïtiever en wordt de nieuwe taal een innerlijke stem? Steeds vaker online spelen onze levens zich allang niet meer in één taal af: welke ta(a)l-igheden zullen academici, kunsthistorici en critici in de toekomst hanteren?

Aan de hand van een programma met drie sprekers proberen we een beeld te schetsen van de complexiteit van dit leer- en veranderingsproces.

Nicoline van Harskamp spreekt over het Engels en de manier waarop deze taal in de wereld wordt gebruikt en al doende verandert. Samen met de VU en het Sandberginstituut ontwikkelde zij Englishes Mooc, een internetcursus waarin verschillende rollen van de Engelse taal worden toegelicht; Engels als moedertaal, officiële taal, werktaal, tussentaal, et cetera. De Mooc bevat o.a. lessen in fonetiek en intonatie om het gebruik van het eigen Engels te bevorderen. De Engelse taal kent veel varianten, vandaar dat Van Harskamp over ‘Englishes’ spreekt.

Natalia Papaeva is geboren in Buryatia (Oost-Siberië). Taal en het leren van talen vormen de uitgangspunten van haar werk. Ook in de performance ‘Zonseg‘ (2023) dat een Burayts liedje als uitgangspunt heeft. Hoe verhouden de verschillende talen die zij spreekt zich tot elkaar, het Burayt, Russisch, Engels, Nederlands? Hoe zijn zij verbonden met schrift en schrijven, met het lichaam en de herinnering?

Alena Alexandrova zal vertellen waarom zij proza schrijft in het Engels. Zij zal voordragen uit eigen werk. Alexandrova is cultuurtheoreticus en curator. Het schrijven van verhalen is een nieuw aspect van haar werk. Tijdens de Salon zal zij over haar schrijfervaring en haar taalkeuze vertellen.

De avond wordt afgesloten met een discussie waar het publiek aan deel kan nemen.
De voertalen zijn Engels en Nederlands.

Samenstelling / moderator: Saskia Monshouwer

Informatie gasten:
Nicoline van Harskamp (1975)
Van Harskamp is beeldend kunstenaar en hoogleraar performatieve kunst aan de Kunstakademie Münster (DE). Haar werk draait om spreektaal en solidariteit. Live werken vonden plaats in MuHKA Antwerpen, Tate Modern Londen, KunstWerke Berlijn, New Museum New York, Steirischer Herbst Graz, Project Art Centre Dublin, Stichting Serralves Porto en het Kaaitheater Brussel. Ook haar video- en installatiewerken worden internationaal geëxposeerd. Daarnaast doet ze online projecten als www.contagious-speech.org en www.englishes-mooc.org. In haar meest recente project ‘Voix Blanche’ richt zij zich op de gevolgen van ‘screen talk’ voor de manier waarop we spreken.

Natalia Papaeva (1989)
Papaeva is geboren in Boerjatië (Oost-Siberië). Zij studeerde aan de staatsuniversiteit van Sint-Petersburg, Rusland en aan de KABK in Den Haag en is nu in residency bij de Rijksakademie in Amsterdam. Ze gebruikt geschreven en gesproken taal als instrument om de consequenties van het kolonialisme te onderzoeken. Haar performances ontstaan aan hand van liedjes in het Boerjatisch waarin persoonlijke en collectieve ervaringen vervat zijn. Het gebruik van haar moedertaal is een bewuste keuze. Zij vestigt hiermee de aandacht op de manier waarop ook culturen worden uitgewist als een de taal verdwijnt.

Alena Alexandrova
Alexandrova is schrijver, theoreticus en docent aan de afdeling beeldende kunst en fotografie van Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam. Zij is gastdocent aan de academie voor beeldende kunst in Nürnberg. Ze publiceerde boeken en teksten in academische en artistieke context en levert met grote regelmaat bijdragen aan kunstbladen en catalogi. Als schrijver onderzoekt zij de mogelijkheid om theoretische inzichten te bemiddelen via literatuur en andere denkbeeldige vormen, waaronder een doorlopende reeks voorlees-sessies. In 2017 verscheen haar boek ‘Breaking Resemblance’ bij Fordham University Press. Ze is co-editor van een bundel over het werk van Jean-Luc Nancy en stelde als curator meerdere exposities en symposia samen in Amsterdam en Parijs. Ze haalde haar PhD aan de Universiteit van Amsterdam (UVA).

Tijdens de AICA-Salons houden AICA-leden en/of gastsprekers een prikkelende presentatie over een actueel onderwerp dat betrekking heeft op de kunstkritiek. Daarnaast is er volop ruimte voor discussie. Aansluitend is er een borrel.

Praktisch: Op 28 september begint de Salon om 19:30 uur, inloop vanaf 19:00 uur. Locatie: Perdu, Kloveniersburgwal 86, Amsterdam
Toegang gratis, ook voor niet-AICA-leden. Aanmelden via info@aicanederland.org wordt op prijs gesteld.

Beeld: Natalia Papaeva – Zonseg

Code-switching is een begrip uit de taalwetenschap. Het verwijst naar het door elkaar gebruiken van meerdere talen in één tekst of context. Het komt regelmatig voor bij mensen die meerdere talen spreken en sijpelt door in nieuwe cultuuruitingen waarvan hiphop en rapmuziek de meest bekende zijn. Code-switching kan model staan voor een mondiale kunstopvatting.
Tijdens de salon worden de implicaties van dit model onderzocht. Wat betekenen meertaligheid en het spreken vanuit een gemengde culturele achtergrond voor de kunst en de kunstkritiek?We gaan in gesprek aan de hand van twee korte presentaties van Kitty Zijlmans en Arjun Chadha. Zijlmans beziet de kunstgeschiedenis vanuit een mondiaal perspectief, een visie die tot een nieuwe studierichting leidde: World Art Studies. In 2023 ontwikkelde zij een online cursus voor middelbare scholen. Tijdens de salon licht zij haar visie toe. Arjun Chadha is oprichter van het onafhankelijke tijdschrift Get Familiar, en formuleert zijn visie op kunst en cultuur aan de hand van interviews met internationale muzikanten en muziekjournalisten. Tijdens de salon spreekt hij over de totstandkoming van het blad en zijn motivatie.

Tussendoor wordt de bijzondere video Play White van Bianca Baldi getoond (2019, video: 10.45” colour, stereo). Geboren in Zuid-Afrika, werkend vanuit Brussel baseert Baldi zich in de video op studies over biomimicry, in het bijzonder van sepia’s – zeekatten of inktvissen – en haar eigen familiegeschiedenis, maar ook op literaire precedenten – zoals de roman Passing (1929) van Nella Larsen – om na te denken over raciale overgang en de instabiliteit van raciale identiteiten.

Het programma is samengesteld en wordt gemodereerd door bestuurslid Saskia Monshouwer.

Informatie over de sprekers:
Kitty Zijlmans is Emeritus Hoogleraar Hedendaagse Kunstgeschiedenis en Theorie / World Art Studies aan het Leiden University Centre for the Arts in Society. De online cursus is tot stand gekomen i.s.m. de VONKC – Vereniging Onderwijs Kunst en Cultuur 2023. Klik hier om Zijlman's afscheidsrede uit 2021 te lezen.

Tijdens de AICA-Salons houden AICA-leden en/of gastsprekers een prikkelende presentatie over een actueel onderwerp dat betrekking heeft op de kunstkritiek. Daarnaast is er volop ruimte voor discussie. Aansluitend is er een borrel.

Practisch: de avond begint om 19:30 uur, inloop vanaf 19:00 uur. Locatie: Perdu, Kloveniersburgwal 86, Amsterdam

Toegang gratis, ook voor niet-AICA-leden. Aanmelden via info@aicanederland.org wordt op prijs gesteld.

De Prijs voor de Jonge Kunstkritiek, de Koninklijke Prijs, de Wolvecampprijs, de Sluijtersprijs,
de Buning Brongersprijs, de Thérèse Schwartzeprijs, Koninklijke Prijs voor Vrije Schilderkunst
de Volkskrantprijs, de Museumtijdschriftprijs, de Johannes Vermeerprijs en de AICA-prijs.
Aan prijzen is geen tekort in de kunstwereld. Wat is het effect van al deze prijzen? Die vraag
staat centraal tijdens de AICA-Salon op 18 januari.
Prijzen hebben ruwweg twee functies: ze kunnen een prestatie vieren of talent
aanmoedigen. Tijdens deze avond spreken we daarom met winnaars over de betekenis van
erkenning en de stimulans die een prijs voor een carrière kan zijn.
Aan een jury is het de taak om uit te maken wie aanspraak maakt op lof en aandacht. Die
taak is niet altijd eenvoudig. Welke criteria worden tijdens een juryberaad gehanteerd?
Wie is er nu tegen winnen? Misschien verbergt al die confetti wel structurele problemen in
de sector. Die kritiek is de aanleiding om na te denken hoe de kunstsector kan floreren,
waarbij de mogelijkheid om in de luwte een duurzame carrière op te bouwen belangrijkers is
dan het eenmalige toekennen van een prijs.

Onze gevierde gasten zijn:
Julia Steenhuisen (coördinator Prijs voor de Jonge Kunstkritiek)
Zoë Dankert (Schrijver en podcastmaker, dubbel winnaar van de Prijs voor de Jonge
Kunstkritiek 2022)
Paula van den Bosch (curator, juryvoorzitter Koninklijke Prijs voor Vrije Schilderkunst,
winnaar AICA Oorkonde 2007)
Vivian Mac Gillavry (Kunstenaar, antropoloog en schrijver)

Na het inhoudelijk gedeelte is deze AICA-Salon de gelegenheid om feestelijk het nieuwe jaar
in te luiden tijdens de aansluitende borrel. We hopen u te zien. Iedereen is welkom!
Aanvang programma 17:00
Inloop: 16:30
Locatie: Perdu, Kloveniersburgwal 86 Amsterdam
Aanmelden via info@aicanederland.org wordt op prijs gesteld.

Alvast voor in de agenda de data van de volgende Salons:

• woensdag 19 april
• donderdag 22 juni

Zo'n twintig AICA-leden en belangstellenden kwamen donderdagmiddag 28 april samen voor de eerste fysieke AICA-Salon sinds meer dan twee jaar.

Aangezien er bij de presentaties een aantal adressen en namen genoemd zijn, hierbij een korte samenvatting:

• Irene de Craen is initiatiefnemer en hoofdredacteur van Errant Journal, een internationaal tijdschrift dat nadrukkelijk niet meteen over kunst gaat, maar wel relevante thema's uit de kunstwereld behandelt.
• Domeniek Ruyters, hoofdredacteur van Metropolis M, vertelde over het plan om samen met AICA een mentorprogramma op te zetten voor beginnende, getalenteerde kunstcritici – hierover later meer
• Anfissa Dorochenko, who is a Senior Research Fellow at the Khanenko Museum in Kyiv, and phd-student in Cultural studies at the National University of Kyiv-Mohyla Academy, but currently living in Goor, gave us a touching presentation of the current situation of the museum in Kyiv. She told us three ways in which we, as AICA and as art critics in the Netherlands, might be able to help:
  • • 'Our scholars and curators are looking for opportunities to write articles about their collections and publish their research;
    • We need (to be honest, immediately!) packaging for works of art. We strive to find partners and the most convenient way to get packaging.
    • Visibility is essential to us. Several institutions and museums in Europe are already writing about us. Despite all, we are preparing an information project for Museum Day (18 may 2022) and are looking for contemporary artists to collaborate'
• Aansluitend was er een boekenmarkt met boeken van kleine uitgeverijen: Alauda publications, Uitgeverij 1001 en Valiz
• Mensen die op een van de bovenstaande punten willen reageren of hulp kunnen bieden, kunnen contact opnemen met het AICA-bestuur.

  

(English version below)

Tijdens de volgende AICA-Salon zal journalist Nina Siegal vertellen over haar ervaringen als cultuurjournalist. Als freelancer doet zij voor The New York Times verslag over kunst en cultuur in Europa. Onlangs schreef ze over de ‘Slavernij’ tentoonstelling die in het Rijksmuseum te zien is. Ook de interactieve publicatie over oorlogsdagboeken op de site van de Times is erg de moeite waard. Naast journalistiek werk, schrijft Siegal romans waarbij (historisch) Nederland regelmatig het decor is, zoals The Anatomy Lesson dat zich afspeelt in het Holland van de 17e-eeuw of You'll thank me for this dat een nachtelijke dropping op de Veluwe als vertrekpunt heeft. Hoe is het om te schrijven over kunst en cultuur voor een internationaal publiek?

Jorne Vriens, bestuurslid van AICA Nederland, gaat hierover met haar in gesprek tijdens de volgende AICA-Salon. De voertaal is Engels.

Deze Salon vindt online plaats op 29 juni om 20:00 tot ongeveer 21:30. Iedereen is welkom, ook niet-leden. Meld je gratis aan via deze link. Read more

Dankzij de NFT-gekte kwam digitale kunst opeens prominent in het nieuws, maar het bestaat natuurlijk al zo lang er computers zijn. Juist in Nederland was er al vroeg een gunstig klimaat voor kunst met 'nieuwe media', zoals het vaak genoemd werd, zo blijkt uit het book A Critical History of Media Art in the Netherlands: Platforms, Policies, Technologies, samengesteld door Marga van Mechelen en Sanneke Huisman. (Uitgeverij Jap Sam Books, 39,95 euro)

In de komende AICA-Salon staat dat boek centraal, Marga en Sanneke zullen vertellen over wat hun grootste ontdekkingen waren bij het samenstellen van het boek, en daarnaast zijn Floor van Luijk en Anne de Jong te gast, en zullen zij vertellen wat hun grootste verrassingen waren bij het lezen van het boek. Floor schreef voor Metropolis M een recensie van het boek die hier is terug te lezen, Anne is gallery manager bij galerie Upstream in Amsterdam, en studeerde af op digitale kunst. Joke de Wolf, kunstcriticus en voorzitter van AICA-Nederland, zal het gesprek modereren – voor dagblad Trouw schreef ze ook over Beeple en oudere net art.

Plaats: online via Zoom, aanmelden via deze link
Tijd: van 20:00 uur tot uiterlijk 21:30 uur
Toegang gratis en voor iedereen toegankelijk

Op 9 maart 2021 trappen we van 17 tot 18 uur af met de eerste digitale AICA-Salon over het schrijven en maken van een kunsthistorisch overzichtswerk. Wat is er 'Nederlands' aan kunst uit Nederland, en waarom zijn dergelijke overzichtswerken nodig? Met kunstcriticus (en voormalig AICA-bestuurslid) Din Pieters, over haar  'Grote Nederlandse Kunstboek' (W-Books, 2019), Jenny Reynaerts, conservator 18e en 19e eeuwse schilderijen in het Rijksmuseum Amsterdam, auteur van 'Spiegel van de Werkelijkheid. 19de-eeuwse schilderkunst in Nederland' (Rijksmuseum, 2019) en Guinevere Ras, junior conservator fotografie in het Nederlands Fotomuseum en betrokken bij het samenstellen van de nog te onthullen Eregalerij van de Nederlandse fotografie én initiatiefnemer van de site meerstemmigheid.nl Na een korte presentatie van alle drie de genodigden is er gelegenheid voor het stellen van vragen. Inschrijven voor deze gratis online Zoom-bijeenkomst kan via https://www.eventbrite.nl/e/tickets-aica-salon-141968279947