Het idee voor deze Salon ontstond bij het overlijden van drie prominente kunsthistorici die hun stem lieten horen tijdens de Tweede Feministische golf en in de Stichting Vrouwen en Beeldende Kunst. Enkelen waren betrokken bij de expositie Feministische Kunst Internationaal die in 1979 in het Gemeentemuseum Den Haag begon en daarna op verschillende plaatsen in Nederland te zien was. De exposities leidden tot discussies: Wat is feministische kunst? Is dat kunst van vrouwen, kunst over feminisme, is het activistische kunst? De tentoonstelling kreeg ook veel kritiek. Toch luidde ze een belangrijke ontwikkeling in: vrouwen wonnen in de jaren die volgden terrein in onderzoek, beleid, directie én op zaal.

Toch zijn we er nog niet. April 2024 publiceerde de Boekmanstichting een rapport waarin de cijfers over vrouwelijke beeldend kunstenaars op een rij worden gezet. Het gaat veel beter, maar vrouwen verdienen nog steeds een stuk minder dan mannen, tenzij ze het kunstenaarschap ter zijde stellen voor een ‘echte’ baan. En op zaal? Daar durven de wetenschappers niets over te zeggen, omdat de beschikbare onderzoeken niet representatief zijn.

In deze AICA-Salon pakken we discussie op bij de beslissingen die genomen worden bij het aankopen en tonen van kunst. Hoe maak je beleid dat vrouwen daadwerkelijk vooruithelpt? Hoe doe je onderzoek en waarnaar? Is een 50/50-verdeling eerlijk? Hoe neem je als curator besluiten? Het gesprek met de panelleden wordt besloten met een gesprek met de zaal. We eindigen met de vraag: wat verwachten we van de schrijvende pers in het verbeteren van de positie voor vrouwen in de kunst?

Onze gasten zijn:

Andrea D. Davina, Directeur Stichting Niemeijer Fonds
Bram Donders, onderzoeker verbonden aan het Van Gogh Museum Amsterdam
Barbara Visser, kunstenaar en filmmaker
Mirjam Westen, freelance curator, van 1991 – 2022 conservator hedendaagse kunst Museum Arnhem

ook sluit Lieke Wijnia aan, Hoofd Kennis & Collecties bij Stedelijk Museum Schiedam

Andrea D. Davina

Directeur van Stichting Niemeijer Fonds en groot voorstander van een vrouwenquotum in de (kunst-)wereld. Initiatiefnemer van de Theodora Niemeijer Prijs – de enige Nederlandse beeldende kunstprijs voor vrouwelijke kunstenaars. Het rapport over de positie van vrouwelijke beeldende kunstenaars dat werd uitgevoerd door de Boekmanstichting en in 2024 verscheen was een initiatief van het Niemeijer Fonds. De resultaten zijn op 28 maart 2024 overhandigd aan staatssecretaris Fleur Gräper van Cultuur en Media in het Mauritshuis in Den Haag.

Bram Donders

Bram Donders behaalde een bachelor- en masterdiploma Kunstgeschiedenis aan de Universiteit Utrecht en specialiseerde zich in 19e-eeuwse beeldende kunst. Hij werkte als junior conservator bij het Van Gogh Museum en als onderzoeker bij Museum Boijmans Van Beuningen, waar hij zich richtte op vrouwelijke kunstenaars en donateurs. Momenteel onderzoekt hij bij het Van Gogh Museum het werk van de Franse kunstenares Eva Gonzalès (1847–1883) voor een tentoonstelling in samenwerking met het Petit Palais. Bram werd genomineerd als Museumtalent door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en ontving een NWO Museumbeurs voor zijn onderzoek naar vrouwelijke schenkers en erflaters.

Barbara Visser

Barbara Visser is een conceptueel kunstenaar, regisseur en documentairemaker. In de meeste projecten die zij doet onderzoekt zij de onzekere relatie tussen registreren en dramatiseren, het spel met begrippen als origineel en kopie en de manier waarop geschiedenis en herinnering gevormd zijn door het individu en de samenleving. Het werk van Visser werd wereldwijd op vele exposities en filmfestivals vertoond. Tot 2024 gaf zij leiding aan het ‘F for Fact’ master programma aan het Sandberg Instituut in Amsterdam.
Haar film Alreadymade (productiejaar 2023, duur 87 min.) is een zoektocht naar de waarheid achter Fountain van Marcel Duchamp, een reflectie op wat kunst kunst maakt en een poging om Elsa von Freytag-Loringhoven tot leven te brengen.

Mirjam Westen

Mirjam Westen is freelance tentoonstellingsmaker en publicist en werkte tot 2022 als conservator hedendaagse kunst in  Museum Arnhem. Zij cureerde o.a. Elck zijn Waerom. Vrouwelijke kunstenaars in België en Nederland 1500-1950 (samen met Katlijne Van der Stighelen) (1999-2000); rebelle. Art & Feminism (2009); Female Power. Spirituality, matriarchy & empowerment (2013) en Your Voice Matters (2019). In 2024 was zij curator van Heksenkruid – decolonising botany (12e editie Beelden op de Berg). Op dit moment is zij voorzitter van de jury Koninklijke Prijs voor Vrije Schilderkunst.

Lieke Wijnia

Dr. Lieke Wijnia is Hoofd Kennis & Collecties bij Stedelijk Museum Schiedam, waar ze medeverantwoordelijk is voor collectievorming, programmering en collectiebeheer. Als conservator maakte ze eerder de tentoonstellingen Maria Magdalena (2021) en De Schepping van de Wetenschap (2024) bij Museum Catharijneconvent. Hier was ze ook verantwoordelijk voor het moderne & hedendaagse kunstbeleid en de verwervingen op dit terrein. Ze publiceert regelmatig over religie in hedendaagse kunst en is te beluisteren in de podcast Scheppingsdrift.

Moderatie en samenstelling Saskia Monshouwer

Dinsdag 25 februari. Locatie: Perdu, Kloveniersburgwal 86, Amsterdam. Toegang: gratis, ook voor niet-AICA-leden. Aanmelden via info@aicanederland.org wordt op prijs gesteld.
Inloop: vanaf 19.00 uur
Panelgesprek: 19.30 – 20.30
Discussie met zaal: 20.30 – 21.00
Filmfragmenten: Alreadymade van Barbara Visser

Ter nagedachtenis aan
Tineke Reijnders (1941-2022), Liesbeth Brandt Corstius (1940-2022) en Wies van Moorsel (1935-2024).

Over de AICA-Salon

Tijdens de AICA-Salons houden AICA-leden en/of gastsprekers een prikkelende presentatie over een actueel onderwerp dat betrekking heeft op de kunstkritiek. Daarnaast is er volop ruimte voor discussie. Aansluitend is er een borrel.
De Salons vinden meestal plaats in Perdu, aan de Kloveniersburgwal in Amsterdam. AICA-leden zijn van harte welkom om zelf thema's aan te dragen,  ook is het bestuur nadrukkelijk op zoek naar locaties buiten de Randstad om samen te komen.
De AICA-Salons zijn ook toegankelijk voor belangstellenden die (nog) geen lid zijn van AICA-Nederland.

Alvast voor in de agenda:

AICA Nederland organiseert weer Salons dit voorjaar, beide keren om 19:30 uur in Perdu, aan de Kloveniersburgwal in Amsterdam.

Op dinsdag 25 februari gaat het over feminisme in tentoonstellingen

Op dinsdag 8 april gaat het over de kunstcriticus als proza- of poëzieschrijver

Binnenkort meer informatie!

ChatGPT viert bijna zijn tweede verjaardag. Hoewel de recensent op dit moment veel betere teksten kan produceren, heeft de opkomst van kunstmatige intelligentie het vak van de kunstcriticus al beïnvloed. Al was het maar door de vraag op te werpen welke aspecten van het werk zo menselijk zijn dat ze niet geautomatiseerd kunnen worden.

Op dinsdag 12 november verkennen we de invloed van kunstmatige intelligentie op de kunstkritiek. Hoe verandert AI de manier waarop we over kunst schrijven en denken?

Tijdens deze AICA-salon onderzoeken we hoe schrijvers nu al gebruik maken van kunstmatige intelligentie. AI kan ondersteunen bij onderzoek, helpen bij het zoeken naar woorden, en op andere manieren bijdragen aan het maakproces van een recensie of een andere vorm van kunstbespreking. Natuurlijk staan we ook stil bij de bezwaren rondom het gebruik van kunstmatige intelligentie: hoe zit het bijvoorbeeld met het auteursrecht van de schrijvers waarop de kunstmatige intelligentie op is gebaseerd? Kan de technologie in potentie een bedreiging zijn voor schrijvers om betaald te worden, zoals het al het geval is voor vertalers die inkomsten mislopen?

In een korte lezing beschouwt Laurens Otto “content” – een genre dat door mensen en bots wordt gegenereerd om te circuleren binnen de condities van AI. Hoe verhoudt de opkomst van content zich tot kunstkritiek?

Arif Kornweitz vergelijkt in zijn presentatie 'Inside the High-Dimensional White Cube' de veel-dimensionale ruimte, een concept dat in machine learning wordt gebruikt voor het genereren van tekst of beeld, met de manier waarop de 'white cube' galerieruimte functioneert volgens Brian O'Doherty's analyse.

Ook zal Joke de Wolf, voorzitter van AICA Nederland, verslag doen van het congres van AICA-International in Roemenië (4-9 november) dat de omgang voor kunstcritici met AI als thema heeft. Meer informatie over het congres is hier te vinden.

Praktisch

De Salon begint om 19:30 uur, inloop vanaf 19:00 uur. Locatie: Perdu, Kloveniersburgwal 86, Amsterdam Toegang: gratis, ook voor niet-AICA-leden. Aanmelden via info@aicanederland.org wordt op prijs gesteld.

Over de AICA-Salon

Tijdens de AICA-Salons houden leden van AICA-Nederland, de Nederlandse afdeling van de internationale vereniging voor kunstcritici AICA en gastsprekers een presentatie of een panel over een actueel onderwerp dat betrekking heeft op de kunstkritiek. Daarbij is er ook ruimte voor onderlinge discussie. Aansluitend is er een borrel.

Het is inmiddels een nieuwe traditie: onze AICA-Salon op locatie om het culturele seizoen af te sluiten voordat de zomervakantie begint. Vorig jaar bezochten we samen de tentoonstelling Het oog van Jan Veth. Schilder en criticus rond 1900 in het Dordrechts Museum, Dit jaar nodigen we u uit om samen de solotentoonstelling van Rory Pilgrim te bezoeken in Landhuis Oud Amelisweerd in Bunnik. Meer informatie over de tentoonstelling en het Landhuis leest u hier

De AICA-Salon op locatie is gepland op woensdagmiddag 17 juli, 15:00 uur. Lotte Walrave, directeur van Stichting Landhuis Oud Amelisweerd, en Laurie Cluitmans, conservator van het Centraal Museum in Utrecht en curator van de tentoonstelling, zullen ons ontvangen en rondleiden door het landhuis en de tentoonstelling. Na afloop biedt AICA de leden en sprekers graag een drankje aan in het Koetshuis van het landgoed.

We starten om 15:00 uur. U heeft met uw AICA-kaart gratis toegang tot het Landhuis. Landgoed Oud Amelisweerd is goed bereikbaar met het openbaar vervoer en met de auto. Voor wie graag samen reist, wij verzamelen om 14:25 bij perron C3 bij de bushaltes van Station Utrecht Centraal, en vertrekken om 14:32 met bus 41 naar bushalte Oud-Amelisweerd. Vanaf daar is het nog zo'n 7 minuten lopen.

Aanmelden is gewenst, en dat kan door een email te sturen aan info@aicanederland.org Introducees zijn van harte welkom. Hopelijk tot ziens in Bunnik!

het bestuur van AICA Nederland
Joke de Wolf (voorzitter), Saskia Monshouwer (secretaris), Julia Steenhuisen (penningmeester), Christel Vesters, Zoë Dankert en Jorne Vriens