AICA-Salon 12 november: Kunstkritiek ten tijde van AI

Een kunstcriticus volgens AI-kunst-generator Magic Studio

ChatGPT viert bijna zijn tweede verjaardag. Hoewel de recensent op dit moment veel betere teksten kan produceren, heeft de opkomst van kunstmatige intelligentie het vak van de kunstcriticus al beïnvloed. Al was het maar door de vraag op te werpen welke aspecten van het werk zo menselijk zijn dat ze niet geautomatiseerd kunnen worden.

Op dinsdag 12 november verkennen we de invloed van kunstmatige intelligentie op de kunstkritiek. Hoe verandert AI de manier waarop we over kunst schrijven en denken?

Tijdens deze AICA-salon onderzoeken we hoe schrijvers nu al gebruik maken van kunstmatige intelligentie. AI kan ondersteunen bij onderzoek, helpen bij het zoeken naar woorden, en op andere manieren bijdragen aan het maakproces van een recensie of een andere vorm van kunstbespreking. Natuurlijk staan we ook stil bij de bezwaren rondom het gebruik van kunstmatige intelligentie: hoe zit het bijvoorbeeld met het auteursrecht van de schrijvers waarop de kunstmatige intelligentie op is gebaseerd? Kan de technologie in potentie een bedreiging zijn voor schrijvers om betaald te worden, zoals het al het geval is voor vertalers die inkomsten mislopen?

In een korte lezing beschouwt Laurens Otto “content” – een genre dat door mensen en bots wordt gegenereerd om te circuleren binnen de condities van AI. Hoe verhoudt de opkomst van content zich tot kunstkritiek?

Arif Kornweitz vergelijkt in zijn presentatie 'Inside the High-Dimensional White Cube' de veel-dimensionale ruimte, een concept dat in machine learning wordt gebruikt voor het genereren van tekst of beeld, met de manier waarop de 'white cube' galerieruimte functioneert volgens Brian O'Doherty's analyse.

Ook zal Joke de Wolf, voorzitter van AICA Nederland, verslag doen van het congres van AICA-International in Roemenië (4-9 november) dat de omgang voor kunstcritici met AI als thema heeft. Meer informatie over het congres is hier te vinden.

Praktisch

De Salon begint om 19:30 uur, inloop vanaf 19:00 uur. Locatie: Perdu, Kloveniersburgwal 86, Amsterdam Toegang: gratis, ook voor niet-AICA-leden. Aanmelden via info@aicanederland.org wordt op prijs gesteld.

Over de AICA-Salon

Tijdens de AICA-Salons houden leden van AICA-Nederland, de Nederlandse afdeling van de internationale vereniging voor kunstcritici AICA en gastsprekers een presentatie of een panel over een actueel onderwerp dat betrekking heeft op de kunstkritiek. Daarbij is er ook ruimte voor onderlinge discussie. Aansluitend is er een borrel.

Verslag webinar post sovjetkolonialisme

Het Fellowship Fund Committee van AICA International organiseerde op 13 september de vierde webinar in de serie Ruptured Histories: Critical Exchanges on Issues of Decolonisation.  Deze editie had als titel 'In the Shadow of Russia: Uncomfortable Heritage in post Soviet Art, Public Spaces and Museums.

AICA Nederland vroeg Tessel Janse, PhD-kandidaat Cultural Studies aan Goldsmiths in Londen, een verslag te schrijven. Dat staat nu online en is hier te lezen.

 

AICA-Salon dinsdag 17 september: de kunst van de tekstredactie

Wat doet een redacteur eigenlijk? Op dinsdag 17 september duiken we dieper in de veelzijdige rol van de redacteur bij het tot stand komen van kunstpublicaties.
Voor velen betekent redigeren simpelweg het corrigeren en verbeteren van een tekst, maar in de praktijk omvat het werk vaak meer. Een redacteur is een stille verbinder, de
onzichtbare kracht achter de schermen. Welke verantwoordelijkheden horen daarbij, en waar houden die op? Moeten diens onzichtbare bijdragen meer erkenning krijgen?
De redactionele wereld is voortdurend in beweging, met nieuwe uitdagingen en verantwoordelijkheden die de grenzen van het vak steeds opnieuw definiëren. Hoe is het
werk van de redacteur door de jaren heen veranderd, en wat kunnen we in de toekomst verwachten?

Tijdens het panelgesprek op dinsdag 17 september verkennen we deze en andere vragen. We gaan in gesprek met Din Pieters (oud-hoofdredacteur Museumtijdschrift) Esmee Postma (redacteur Museum Boijmans van Beuningen en freelance criticus en curator) en Masha van Vliet (redacteur Stedelijk Museum en Tubelight)

Tussendoor is er een Klein Dictee der Nederlandse Kunst – met zelfs voor de meest ervaren kunstschrijvers verraderlijke valkuilen.

Praktisch
De Salon begint om 19:30 uur, inloop vanaf 19:00 uur.
Locatie: Perdu, Kloveniersburgwal 86, Amsterdam
Toegang: gratis, ook voor niet-AICA-leden. Aanmelden via info@aicanederland.org wordt op prijs gesteld.

Over de AICA-Salon: Tijdens de AICA-Salons houden leden van AICA-Nederland, de Nederlandse afdeling van de internationale vereniging voor kunstciritici AICA en/of gastsprekers een prikkelende presentatie of een panel over een actueel onderwerp dat betrekking heeft op de kunstkritiek. Daarnaast is er ook ruimte voor onderlinge discussie. Aansluitend is er een borrel.

AICA-Salon op locatie: Rory Pilgrim in Oud-Amelisweerd

Rory Pilgrim, The Horse Has the Purse, 2021, olieverf, potlood, wascokrijt en nagellak op walnoothout, 30 x 22,5 cm. Courtesy de kunstenaar en galerie andriesse~eyck

Het is inmiddels een nieuwe traditie: onze AICA-Salon op locatie om het culturele seizoen af te sluiten voordat de zomervakantie begint. Vorig jaar bezochten we samen de tentoonstelling Het oog van Jan Veth. Schilder en criticus rond 1900 in het Dordrechts Museum, Dit jaar nodigen we u uit om samen de solotentoonstelling van Rory Pilgrim te bezoeken in Landhuis Oud Amelisweerd in Bunnik. Meer informatie over de tentoonstelling en het Landhuis leest u hier

De AICA-Salon op locatie is gepland op woensdagmiddag 17 juli, 15:00 uur. Lotte Walrave, directeur van Stichting Landhuis Oud Amelisweerd, en Laurie Cluitmans, conservator van het Centraal Museum in Utrecht en curator van de tentoonstelling, zullen ons ontvangen en rondleiden door het landhuis en de tentoonstelling. Na afloop biedt AICA de leden en sprekers graag een drankje aan in het Koetshuis van het landgoed.

We starten om 15:00 uur. U heeft met uw AICA-kaart gratis toegang tot het Landhuis. Landgoed Oud Amelisweerd is goed bereikbaar met het openbaar vervoer en met de auto. Voor wie graag samen reist, wij verzamelen om 14:25 bij perron C3 bij de bushaltes van Station Utrecht Centraal, en vertrekken om 14:32 met bus 41 naar bushalte Oud-Amelisweerd. Vanaf daar is het nog zo'n 7 minuten lopen.

Aanmelden is gewenst, en dat kan door een email te sturen aan info@aicanederland.org Introducees zijn van harte welkom. Hopelijk tot ziens in Bunnik!

het bestuur van AICA Nederland
Joke de Wolf (voorzitter), Saskia Monshouwer (secretaris), Julia Steenhuisen (penningmeester), Christel Vesters, Zoë Dankert en Jorne Vriens

Nieuwe data voor de AICA-kalender

Alvast een paar nieuwe data voor de AICA-kalender:

  • 26 juni, vanaf 19 uur: jaarvergadering van AICA Nederland, in Perdu, Amsterdam
  • 17 juli, 15 uur: AICA-Salon op locatie – gezamenlijk bezoek van Landhuis Oud Amelisweerd en de tentoonstelling van Rory Pilgrim
  • 4-9 november: congres van AICA-International, deze keer georganiseerd door AICA Roemenië, in Boekarest en Iasi, lees de Call for Papers en meer toelichting hier (deadline voor bijdragen is 7 juli)

Call for essays – Incentive Prize for Young Art Critics, 2024 AICA-International

Call for essays (from AICA International)

On the occasion of the AICA-International Congress in Bucharest and Iaşi, Romania, November 4-9

Theme: Becoming Machine, Resisting the Artificial. Art in the Present Tense

Eligibility: Critics (commentators, curators, educators) early to mid-career, writing from anywhere, for newspapers, magazines, television, radio, internet

Cash Prizes: First place €1000 (or dollars); second place €500 (or dollars); Third place €250 (or dollars); Certificates will be emailed after congress

Entry fee: None

Entry Deadline: One essay per applicant by Sunday, August 18, 2024

Jury Process: the AICA-International Awards Committee will read and rank essays

Notification: Only the three winners will be notified by email, announced at the Congress; their essays will be posted on the AICA-International website. First place winner will be invited to read their essay via Zoom at the Congress.

CONTEST DIRECTIONS (Please read carefully!)

By Sunday, August 18, 2024 applicants should email a single WORD document in English (no PDF) including:

1. 2000-3000 word count essay with bibliography

2. Optional six images (max) labeled and embedded into essay text

3. 150 word BIO with writer’s nationality, workplace, and email

AICA-International reserves the right to publish entries on its website and/or AICA-E-MAG

Email entries to all three: Jean Bundy (Awards Chair) at 38144@alaska.net  sandrahitner@gmail.com and aica.office@gmail.com

FAQ

Essayists do not have to be AICA members

Essays do not have to follow congress theme

Previously published essays, or essays sent to other contests, are eligible

For questions/answers anytime, email Jean Bundy (38144@alaska.net)

AICA-Salon 30 april: is de Biënnale van Venetië in Venetië nog wel op zijn plek?

'Strangers Everywhere', Claire Fontaine, 2004/2024, te zien in de 60e Biënnale van Venetië. Foto: Joke de Wolf

Tienduizenden kunstdirecteuren, galeriehouders, curatoren, verzamelaars én kunstcritici verzamelden zich vanaf 16 april in Venetië. De 60e Biënnale voor beeldende kunst had er de previewdagen: curator Adriano Pedrosa toonde er zijn tentoonstelling 'Foreigners Everywhere' – 'Stranieri Ovunque'. Je kunt die titel zien als een commentaar op het Europese immigratiebeleid, ironisch of juist triomfantelijk. Daarnaast kan je ook het woord 'queer' als een vertaling zien van 'stranieri', 'étrangers' en 'estrangeiro'. Er zijn daarom eigen ruimtes voor de 'queer artist', de 'outsider artist' , de 'folk artist' en de 'indigenous artist'. De titel koos Pedrosa uit een kunstwerk van het Frans-Italiaanse kunstcollectief Claire Fontaine, het werk uit 2004 is ook zichtbaar bij de entree van de tentoonstellingen in de Giardini en de Arsenale, en in uitgebreide vorm in de boothuizen voor het Italiaanse paviljoen.

Nooit kwamen er meer kunstenaars uit het Globale Zuiden, nooit eerder gingen zo veel van de prijzen naar kunstenaars uit die 'andere helft' van de globe. Ook de negentig nationale paviljoens schikten zich in hun keus voor kunstenaars en benadering opvallend vaak naar het hoofdthema. Nederland was daarin, met de tentoonstelling door het Congolese collectief CATPC, samen met Renzo Martens en curator Hicham Kalidi, bepaald niet de enige. Die keus leidt tot een vreemde tegenstelling: de galeries, musea en curatoren zijn grotendeels nog steeds afkomstig uit de voormalige koloniale grootmachten. Zij gebruiken het evenement ook als moment om samen te komen en afspraken te maken met collega's en kunstenaars over komende tentoonstellingen en samenwerkingsdeals. De nu deelnemende kunstenaars en collectieven zijn nog steeds afhankelijk van die koloniale structuren. Dat leidt tot de vraag of het misschien tijd is voor de kunstwereld om de hoogtepunten ook elders te vieren. Niet alleen in Athene, zoals bij documenta 14, maar werkelijk in het globale zuiden. Oftewel: is de Biënnale van Venetië in Venetië nog wel op zijn plek? Moet er weer meer aandacht komen voor de artistieke betekenis van de werken? Of is het juist een noodzakelijke stap in een nieuwe richting?

Jorne Vriens en Joke de Wolf  – beiden bestuurslid van AICA Nederland  – waren beiden als kunstcriticus op de previewdagen van de biënnale. Jorne publiceerde er al over op Hard//Hoofd, u kunt zijn bespreking hier lezen. Bij deze Salon zullen ze hun ervaringen delen in (veel) beeld, toelichting, en uiteraard ook kritiek. Na hun presentatie is er volop ruimte voor discussie met de andere aanwezigen.

Plaats en datum: dinsdag 30 april, in Perdu, Kloveniersburgwal 86, Amsterdam

Inloop vanaf 19 uur, start 19:30.

Toegang gratis, graag aanmelden via info@aicanederland.org

Over de AICA-Salon: Tijdens de AICA-Salons houden leden van AICA-Nederland, de Nederlandse afdeling van de internationale vereniging voor kunstciritici AICA en/of gastsprekers een prikkelende presentatie over een actueel onderwerp dat betrekking heeft op de kunstkritiek. Daarnaast is er volop ruimte voor discussie. Aansluitend is er een borrel.

 

AICA-Salon op 27 februari over het ‘ik’ in de kunstkritiek

Jan van Munster,12 x IK (1999), installatie Abdijplein Middelburg, glas, argon, transformators. Foto: Ruden Riemets
Op dinsdagavond 27 februari gaan kunstcritici Hanne Hagenaars, Zippora Elders en Lena van Tijen met AICA-bestuurslid en kunstcriticus Christel Vesters in gesprek over de rol van het ik in hun werk. Steeds vaker brengen kunstcritici, behalve hun mening, ook hun persoonlijke beleving en (levens)ervaring in stelling in kunst kritische teksten. Welke functie heeft deze persoonlijke toon ten aanzien van de lezer? En hoe verhoudt zij zich tot de veronderstelde objectiviteit van de criticus? 'The personal is political', schreef de feministische activiste Carol Hanish in 1970, maar hoe verhouden het persoonlijke en politieke zich in de kunstkritiek?

Van beeldend kunstenaars is het inmiddels geaccepteerd dat zij autobiografische elementen in hun werk verwerken. De scheidslijn tussen kunstenaarschap en privé leven is meestal niet zo helder. Maar van de mensen die over hun werk schrijven, de kunstcritici en – journalisten, wordt nog steeds een bepaalde mate van objectiviteit verwacht, ook al bestaat zoiets als een 'objectief waardeoordeel' niet. Deze voorwaarde en claim van een objectieve kunstbeschouwing is de erfenis van een 'pure' modernistische kunstkritiek (denk: Clement Greenberg), die van de kunstcriticus verlangt zijn of haar subjectieve oordeel te staven aan bijvoorbeeld maatgevende meesterwerken uit de (westerse) kunstgeschiedenis. Esthetiek is het doel; politiek, maatschappelijke discussies, individuele meningen, laat staan persoonlijke gevoelens, dienen buiten het domein van de kunstkritiek gehouden te worden. De kunstgeschiedenis – en in het verlengde de kunstkritiek – was immers een heldere, overzichtelijke aangelegenheid.

Ons beeld van de kunst, de kunstgeschiedenis én van de wereld om ons heen, is inmiddels sterk veranderd. Heldere categorieën, strakke scheidslijnen, dominante narratieven en 'de' waarheid bestaan voor velen niet meer. In plaats daarvan is ieders ervaring, ieders mening, ieders realiteit er één in een diverse en meerstemmige wereld. De kunstkritiek verandert mee: niet langer verplicht afstandelijk en objectief, maar een genre waarin het mens-zijn, en de culturele, etnische, gender, economische identiteit en politieke oriëntatie van de auteur expliciet kunnen worden ingezet om kunstwerken of de kunstwereld in brede zin van context te voorzien.

Hanne Hagenaars, Zippora Elders en Lena van Tijen vertegenwoordigen drie generaties vrouwelijke kunstcritici, die ieder om eigen redenen hun kunstbeschouwingen vervlechten met persoonlijke observaties, herinneringen of gebeurtenissen uit hun eigen leven. Voor de een is verwevenheid van kunst en leven a priori. Kunst biedt lessen voor het leven en gaat over thema's waar we allemaal mee te maken hebben. Voor de andere is het schrijven in de 1e-persoon een bewuste keuze om de lezer transparantie te bieden over wie er vanuit welk perspectief aan het woord is. Er is ruimte voor twijfel en persoonlijke overpeinzingen. De ik-schrijvende criticus biedt zo tegenwicht aan de traditionele persoon van de criticus-connaisseur wiens woord decennia lang wet was.
 
De avond is samengesteld en wordt gemodereerd door AICA bestuurslid en kunstcriticus Christel Vesters. Aanvang: 19:30 uur. Na afloop is er zoals gebruikelijk een borrel en de gelegenheid om verder te praten. Voertaal van de bijeenkomst is Nederlands.

Om u aan te melden voor deze Salon stuurt u een email aan info@aicanederland.org (of klik hier).

Ook in 2024 organiseert AICA weer een aantal salons: gesprekken en debatten over actuele thema's in de kunstkritiek, van theoretische beschouwingen tot praktische struikelblokken, met en voor AICA-leden, belangstellenden en speciale genodigden. De salons worden gehouden in de theaterzaal van Perdu, Kloveniersburgwal 86, Amsterdam.  Inloop vanaf 19 uur, aanvang programma 19:30 uur.
 
De afbeelding bij aankondiging van de Salon is van Jan van Munster. Sinds 1987 duikt in het werk van Van Munster het IK-teken regelmatig en in zeer uiteenlopende vormen op.
 
 
Meer informatie over de sprekers:

De praktijk van Hanne Hagenaars focust zich op de verbintenis tussen kunst en leven. Hagenaars was initiatiefneemster van het tijdschrift The Dummy Speaks en oprichtster van het kunsttijdschrift Mister Motley over actuele kunst. In 2006 publiceerde ze haar boek  Geen wolk, hoe kunst mijn leven redde. En in 2022 kwam haar boek Missen als een ronde vorm uit. Hagenaars werkte als curator van het Studium Generale voor de KABK en gaf jarenlang les aan diverse academies. Ze schrijft essay’s en maakt tentoonstellingen, zoals Aan de rand van de hemel (visioenen) voor museum Krona in Uden (samen met Gijs Assmann) en de tentoonstelling 31553580 (obsessie) voor nummers & schema’s voor het Museum van de Geest (samen met Jan Hoek).

Zippora Elders werkt internationaal als curator en adviseur, en schrijft regelmatig voor kunstplatformen, publicaties en daarbuiten. Elders studeerde kunstgeschiedenis en curatorial studies met bestuurskunde en filosofie. Ze was onder andere directeur van Kunstfort bij Vijfhuizen, cocurator van Sonsbeek en curator van Foam. Vorige maand rondde ze haar  af als het Hoofd Curatorial Department & Outreach van Gropius Bau in Berlijn. Ze is betrokken bij kunstonderwijs en actief als bestuurder van organisaties in kunst, muziek en literatuur.

Lena van Tijen is een Nederlands-Kroatische schrijver, vertaler en boekverkoper. Haar teksten verschenen in De Groene AmsterdammerMetropolis M, en het Belgische kunsttijdschrift GLEAN (voorheen HART). Haar vertalingen waren te lezen in het literaire tijdschrift Terras en De Gids. In 2022 werd haar tekst Mag het weg? bekroond met de Prijs voor de Jonge Kunstkritiek in de categorie essay.