Wat doet een redacteur eigenlijk? Op dinsdag 17 september duiken we dieper in de veelzijdige rol van de redacteur bij het tot stand komen van kunstpublicaties.
Voor velen betekent redigeren simpelweg het corrigeren en verbeteren van een tekst, maar in de praktijk omvat het werk vaak meer. Een redacteur is een stille verbinder, de
onzichtbare kracht achter de schermen. Welke verantwoordelijkheden horen daarbij, en waar houden die op? Moeten diens onzichtbare bijdragen meer erkenning krijgen?
De redactionele wereld is voortdurend in beweging, met nieuwe uitdagingen en verantwoordelijkheden die de grenzen van het vak steeds opnieuw definiëren. Hoe is het
werk van de redacteur door de jaren heen veranderd, en wat kunnen we in de toekomst verwachten?
Tijdens het panelgesprek op dinsdag 17 september verkennen we deze en andere vragen. We gaan in gesprek met Din Pieters (oud-hoofdredacteur Museumtijdschrift) Esmee Postma (redacteur Museum Boijmans van Beuningen en freelance criticus en curator) en Masha van Vliet (redacteur Stedelijk Museum en Tubelight)
Tussendoor is er een Klein Dictee der Nederlandse Kunst – met zelfs voor de meest ervaren kunstschrijvers verraderlijke valkuilen.
Praktisch
De Salon begint om 19:30 uur, inloop vanaf 19:00 uur.
Locatie: Perdu, Kloveniersburgwal 86, Amsterdam
Toegang: gratis, ook voor niet-AICA-leden. Aanmelden via info@aicanederland.org wordt op prijs gesteld.
Over de AICA-Salon: Tijdens de AICA-Salons houden leden van AICA-Nederland, de Nederlandse afdeling van de internationale vereniging voor kunstciritici AICA en/of gastsprekers een prikkelende presentatie of een panel over een actueel onderwerp dat betrekking heeft op de kunstkritiek. Daarnaast is er ook ruimte voor onderlinge discussie. Aansluitend is er een borrel.
Alvast een paar nieuwe data voor de AICA-kalender:
26 juni, vanaf 19 uur: jaarvergadering van AICA Nederland, in Perdu, Amsterdam
17 juli, 15 uur: AICA-Salon op locatie – gezamenlijk bezoek van Landhuis Oud Amelisweerd en de tentoonstelling van Rory Pilgrim
4-9 november: congres van AICA-International, deze keer georganiseerd door AICA Roemenië, in Boekarest en Iasi, lees de Call for Papers en meer toelichting hier (deadline voor bijdragen is 7 juli)
Jan van Munster,12 x IK (1999), installatie Abdijplein Middelburg, glas, argon, transformators. Foto: Ruden Riemets
Op dinsdagavond 27 februari gaan kunstcritici Hanne Hagenaars, Zippora Elders en Lena van Tijen met AICA-bestuurslid en kunstcriticus Christel Vesters in gesprek over de rol van het ik in hun werk. Steeds vaker brengen kunstcritici, behalve hun mening, ook hun persoonlijke beleving en (levens)ervaring in stelling in kunst kritische teksten. Welke functie heeft deze persoonlijke toon ten aanzien van de lezer? En hoe verhoudt zij zich tot de veronderstelde objectiviteit van de criticus? 'The personal is political', schreef de feministische activiste Carol Hanish in 1970, maar hoe verhouden het persoonlijke en politieke zich in de kunstkritiek?
Van beeldend kunstenaars is het inmiddels geaccepteerd dat zij autobiografische elementen in hun werk verwerken. De scheidslijn tussen kunstenaarschap en privé leven is meestal niet zo helder. Maar van de mensen die over hun werk schrijven, de kunstcritici en – journalisten, wordt nog steeds een bepaalde mate van objectiviteit verwacht, ook al bestaat zoiets als een 'objectief waardeoordeel' niet. Deze voorwaarde en claim van een objectieve kunstbeschouwing is de erfenis van een 'pure' modernistische kunstkritiek (denk: Clement Greenberg), die van de kunstcriticus verlangt zijn of haar subjectieve oordeel te staven aan bijvoorbeeld maatgevende meesterwerken uit de (westerse) kunstgeschiedenis. Esthetiek is het doel; politiek, maatschappelijke discussies, individuele meningen, laat staan persoonlijke gevoelens, dienen buiten het domein van de kunstkritiek gehouden te worden. De kunstgeschiedenis – en in het verlengde de kunstkritiek – was immers een heldere, overzichtelijke aangelegenheid.
Ons beeld van de kunst, de kunstgeschiedenis én van de wereld om ons heen, is inmiddels sterk veranderd. Heldere categorieën, strakke scheidslijnen, dominante narratieven en 'de' waarheid bestaan voor velen niet meer. In plaats daarvan is ieders ervaring, ieders mening, ieders realiteit er één in een diverse en meerstemmige wereld. De kunstkritiek verandert mee: niet langer verplicht afstandelijk en objectief, maar een genre waarin het mens-zijn, en de culturele, etnische, gender, economische identiteit en politieke oriëntatie van de auteur expliciet kunnen worden ingezet om kunstwerken of de kunstwereld in brede zin van context te voorzien.
Hanne Hagenaars, Zippora Elders en Lena van Tijen vertegenwoordigen drie generaties vrouwelijke kunstcritici, die ieder om eigen redenen hun kunstbeschouwingen vervlechten met persoonlijke observaties, herinneringen of gebeurtenissen uit hun eigen leven. Voor de een is verwevenheid van kunst en leven a priori. Kunst biedt lessen voor het leven en gaat over thema's waar we allemaal mee te maken hebben. Voor de andere is het schrijven in de 1e-persoon een bewuste keuze om de lezer transparantie te bieden over wie er vanuit welk perspectief aan het woord is. Er is ruimte voor twijfel en persoonlijke overpeinzingen. De ik-schrijvende criticus biedt zo tegenwicht aan de traditionele persoon van de criticus-connaisseur wiens woord decennia lang wet was.
De avond is samengesteld en wordt gemodereerd door AICA bestuurslid en kunstcriticus Christel Vesters. Aanvang: 19:30 uur. Na afloop is er zoals gebruikelijk een borrel en de gelegenheid om verder te praten. Voertaal van de bijeenkomst is Nederlands.
Ook in 2024 organiseert AICA weer een aantal salons: gesprekken en debatten over actuele thema's in de kunstkritiek, van theoretische beschouwingen tot praktische struikelblokken, met en voor AICA-leden, belangstellenden en speciale genodigden. De salons worden gehouden in de theaterzaal van Perdu, Kloveniersburgwal 86, Amsterdam. Inloop vanaf 19 uur, aanvang programma 19:30 uur.
De afbeelding bij aankondiging van de Salon is van Jan van Munster. Sinds 1987 duikt in het werk van Van Munster het IK-teken regelmatig en in zeer uiteenlopende vormen op.
Meer informatie over de sprekers:
De praktijk van Hanne Hagenaars focust zich op de verbintenis tussen kunst en leven. Hagenaars was initiatiefneemster van het tijdschrift The Dummy Speaks en oprichtster van het kunsttijdschrift Mister Motley over actuele kunst. In 2006 publiceerde ze haar boek Geen wolk, hoe kunst mijn leven redde. En in 2022 kwam haar boek Missen als een ronde vorm uit. Hagenaars werkte als curator van het Studium Generale voor de KABK en gaf jarenlang les aan diverse academies. Ze schrijft essay’s en maakt tentoonstellingen, zoals Aan de rand van de hemel (visioenen) voor museum Krona in Uden (samen met Gijs Assmann) en de tentoonstelling 31553580 (obsessie) voor nummers & schema’s voor het Museum van de Geest (samen met Jan Hoek).
Zippora Elders werkt internationaal als curator en adviseur, en schrijft regelmatig voor kunstplatformen, publicaties en daarbuiten. Elders studeerde kunstgeschiedenis en curatorial studies met bestuurskunde en filosofie. Ze was onder andere directeur van Kunstfort bij Vijfhuizen, cocurator van Sonsbeek en curator van Foam. Vorige maand rondde ze haar af als het Hoofd Curatorial Department & Outreach van Gropius Bau in Berlijn. Ze is betrokken bij kunstonderwijs en actief als bestuurder van organisaties in kunst, muziek en literatuur.
Lena van Tijen is een Nederlands-Kroatische schrijver, vertaler en boekverkoper. Haar teksten verschenen in De Groene Amsterdammer, Metropolis M, en het Belgische kunsttijdschrift GLEAN (voorheen HART). Haar vertalingen waren te lezen in het literaire tijdschrift Terras en De Gids. In 2022 werd haar tekst Mag het weg?bekroond met de Prijs voor de Jonge Kunstkritiek in de categorie essay.
Jan Veth, 'Karen', 1892. Stichting Kröller-Müller Museum, Otterlo
Het gebeurt niet vaak dat een museum een tentoonstelling wijdt aan het werk van een kunstcriticus. In de tentoonstelling Het oog van Jan Veth. Schilder en criticus rond 1900, in het Dordrechts Museum, komen naast de schilderijen van Jan Veth ook zijn kunstkritieken uitgebreid aan bod. Het leek ons daarom een goed idee om het culturele seizoen af te sluiten met een bezoek aan het Dordrechts Museum. Het museum verwelkomt ons graag op vrijdag 7 juli aanstaande, Sanne Baar, projectleider van de tentoonstelling zal een rondleiding verzorgen.
Na ons bezoek aan de tentoonstelling Het oog van Jan Veth is er gelegenheid om het werk van de acht kunstenaars te zien die zijn genomineerd voor de Galatea Kunstprijs 2023. De prijs wordt uitgereikt aan kunstenaars met een recent migratie verleden en is een initiatief van de Galatea Foundation. Twee van de kunstenaars, Vita Buivid en Natalia Grezina, beiden uit Oekraïne, zijn die middag in het museum. Wie wil kan met hen in gesprek over hun werk.
We starten om 14:00. Uiteraard heeft u met uw AICA kaart gratis toegang tot het museum. Na afloop is er gelegenheid om samen iets te drinken en bij te praten. U kunt zich aanmelden door een email te sturen aan info@aicanederland.org. Introducees zijn van harte welkom
Na lange tijd kunnen we elkaar eindelijk weer zien. We nodigen u dan ook van harte uit voor een AICA-Salon op donderdag 28 april in Amsterdam.
Tijdens deze Salon zal AICA-lid Irene de Craen vertellen over Errant Journal, een recent door haar opgericht tijdschrift voor cultuur en kritiek, en Domeniek Ruyters van Metropolis M zal ook aanwezig zijn om te praten over de stand van de kunsttijdschriften in Nederland.
Ook zal er aandacht zijn voor situatie van gevluchte Oekraïense kunstcritici en kunsthistorici in Nederland en over de mogelijkheden die we als AICA-Nederland hebben om hen te ondersteunen. Speciale gast is Anfissa Doroshenko, PhD-student culturele studies en senior research fellow op het gebied van prent- en papierconservering in het Khanenko Museum in Kyiv. Anfissa verblijft nu in Goor (bij Enschede) en zal vertellen over hoe we haar en haar collega's zouden kunnen helpen.
Vervolgens is er een boekenmarkt, waar een aantal uitgevers hun meest recente kunstboeken presenteren. Natuurlijk is er uitgebreid gelegenheid tot bijpraten bij een borrel.
Toegang is voor iedereen vrij, introducees zijn dus van harte welkom.
AICA-leden krijgen een eerste drankje gratis.
De avond vindt plaats in Perdu (Kloveniersburgwal 86, Amsterdam, op 4 minuten lopen vanaf metrohalte Rokin). Inloop vanaf 17:00u, het programma start om 17:30.
Zoals u hier kunt lezen heeft de jury voor de AICA-prijs, bestaande uit Laurens Meerman, Let Geerling en Robert-Jan Muller, 4 publicaties genomineerd die meedingen naar de AICA-Prijs 2021.
Stem nu!
Leden van AICA-Nederland kunnen tot en met 7 februari 2022 stemmen op hun favoriete publicatie, door een mail te sturen aan info@aicanederland.org met als onderwerp 'AICA-Prijs' en in het bericht de publicatie van hun keuze, dus één van de volgende vier:
Carel Blotkamp, The End. Artists’ Late and Last Works
Hans den Hartog Jager. Vrijheid. De vijftig Nederlandse kernkunstwerken vanaf 1968
Paul Kempers, Het gaat om heel eenvoudige dingen. Jean Leering en de kunst
Hans Luijten, Alles voor Vincent. Het leven van Jo van Gogh-Bonger
De uitslag zal uiterlijk 10 februari 2022 bekend worden gemaakt via deze website
Het afgelopen jaar heeft AICA-Nederland Yazıhane ('schrijftafel') redactioneel ondersteund, een project waarbij jonge Turkse kunstcritici teksten schreven over kunst in Nederland, op initiatief van curator Duygu Barlas. Het werd financieel gesteund door het Nederlands Consulaat in Turkije, het bestuur van AICA deed de eindredactie van de in het Engels geschreven artikelen. Zo is er een interview met Simon(e) van Saarloos, een reportage over Land Art in Nederland, en een bespreking van het videowerk Essay Documentary van de in Amsterdam en Berlijn wonende kunstenaar Ahmet Öğüt.
In de landschappen die Ruby Swinney schildert gebeurt iets vreemds. Te midden van paarse, oranje, blauwe of groene werelden straalt er van menselijke silhouetten een wit licht af. Hoewel de landschappen en architectuur herkenbaar zijn, is er verder niet veel context om de beelden te duiden. De oplichtende figuren wandelen door een tuin of dobberen in een lelievijver, maar hun gender of leeftijd blijven ongewis. De tentoonstellingstitel The Distance Between Us wijst er al naar – we herkennen iets van onszelf in Swinneys figuren, maar kunnen ons nooit daadwerkelijk in hen verplaatsen. Het spookachtige licht dat van hen afstraalt maakt ze ongrijpbaar. Verschijnen ze, of verdwijnen ze juist? Dat constante proces van ‘wording’ confronteert ons niet alleen met onze afstand tot het kunstwerk, maar ook met een meer fundamentele vraag. Waar houdt het zelf op te bestaan, en waar begint het domein van de ander? Read more
Vorig jaar woonde ik op de universiteit een werkgroep bij over gevangenis-theater. Nadat ik plaats had genomen tussen de andere studenten, opende onze docent met een vraag voor de groep. “Wie van jullie heeft er ooit in de gevangenis gezeten?” Het bleef stil. De meesten wendden de blik naar beneden, anderen keken de docent aan en schudden nee. Een paar seconden later stak iemand haar hand op om te vertellen dat zij theaterworkshops in de gevangenis had gegeven. Het vormde een prikkelende opening voor onze discussie, maar de gedachte die als eerste door mijn hoofd schoot bleef onuitgesproken: “In de gevangenis? Natuurlijk niet.” Direct erna voelde ik een bijtende schaamte. Hoezo, ‘natuurlijk niet’?
Vlak na die werkgroep verscheen het boek Marking Time: Art in the Age of Mass Incarceration door Nicole Fleetwood. Marking Time is het resultaat van een jarenlang onderzoek naar het maken van kunst in Amerikaanse gevangenissen, en werd vergezeld door een gelijknamige tentoonstelling in het MOMA met werk van ex-gevangeniskunstenaars die inmiddels bij galeries zijn aangesloten, maar ook van makers die nog vast zitten (sommige werken moesten illegaal gevangenissen worden uit gesmokkeld). Read more
U moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.