Geen nieuwe Secretaris-Generaal gekozen tijdens 43ste AICA congres in Dublin

Thomas Grünfeld, Misfit (St.Bernard/Sheep), 1994

Het 43e AICA Congres vond plaats in het middeleeuwse Dublin Castle van 26 tot 31 oktober. In drie dagen werd in Dublin het onderwerp Relations between Art and Science in lezingen en debatten behandeld. De laatste dag werd er tijdens de General Assembly geen nieuwe voorzitter gekozen.

Door Tineke Reijnders

Achter de metersdikke stenen muren van het Dublin Castle ligt ondergronds een hightech conferentiezaal verborgen, erfgoed van een bijeenkomst van de leiders van Europa. De donkere glaswanden verhulden ditmaal echter geen tolken; wegens een regeringswissel was de toegezegde subsidie gedecimeerd. Engels was dus de enige taal; het betekende een voorsprong voor de groep van native speakers, met name bij debatten, en een nadeel voor alle toehoorders zodra men zich door lezingen moest worstelen van sprekers die hun betoog afstaken zònder beeldmateriaal en mèt problematisch accent. Afgesproken is tijdens de algemene vergadering dat sprekers in zulke gevallen de tekst synchroon zullen projecteren. Het congres werd georganiseerd door AICA-Ierland, onder voorzitterschap van Ciaran Bennett.

Het onderwerp The Relations between Art and Science: complicity, criticality, knowledge bleek toegespitst op biologie. Suzanne Anker, de eerste keynote spreker, is kunstenaar en theoretica op het snijvlak tussen beide disciplines. Dankzij haar onderzoek op het terrein van biologie kan ze diepte geven aan haar wereldwijde lezingen over Grünfelds Misfits en Zhang Xia’s kip met vier poten. Interessanter echter waren de keynotes van de echte wetenschappers. Keith Roberts weet alles van DNA structuren en behoorlijk wat van kunstenaars die de strengen nabootsen. Zo nam Dalí al in 1953 een DNA helix op in een schilderij. Hij was ermee in aanraking gekomen via Watson, een geleerde met wie de spreker lang had samengewerkt. Dalí zag er een verbinding in met God, Keith Roberts houdt liever vast aan de verbinding met onze oorsprong. Er zijn links- en er zijn rechtsomdraaiende dubbele helixen. Dat maakt nogal verschil, behalve voor kunstenaars. Verfoeilijk vindt de spreker met name de publieke sculpturen van Charles A. Jencks die op DNA structuren lijken maar er niets mee te maken hebben. Ze kosten nog handen vol geld ook en je vindt ze ‘all over the place’. Daarentegen waardeert hij de Zenachtige sculpturen (2006) van de New Yorkse Mara Haseltine. Zij baseert haar werk op Blys proteïnes, eiwitten in actie om antilichamen te vormen, een proces dat zij conform de werkelijkheid heeft weergegeven. Een fout voorbeeld is dan weer de reusachtige openbare sculptuur van Abigail Fallis DNA DL90 (2004) in Goodwood. De dubbele helix bestaat uit gestapelde winkelkarretjes en werd betaald door enkele supermarkten. Kunstenaars gaat het minder om wetenschappelijke accuratesse dan om culturele of sociale kritiek, zegt Roberts: 'In onze taal komt het woord discourse niet voor.' Want we zijn niet onze DNA, zoals Mark Quinn beweert in zijn Portrait of Sir John E. Sulston, the most realistic portrait (2001). Dit plaatje met bacteriën, begiftigd met de DNA van Sulston, is opgenomen in de National Portrait Gallery.

Vortex

Een lezing waarbij ik helemaal op het puntje van mijn stoel zat, was die van neuro-estheticus Semir Zeki. Hij legde uit dat de hersenen inkomende informatie ordenen en concepten doen herkennen. Terwijl het vermogen om kennis te verwerven verspreid is, zit de schoonheidsbeleving in de frontale cortex. Dit is ook het emotie-centrum. Het achterste deel van de cortex stelt ons in staat om kleur te zien. Vlak daarvoor bevindt zich de activiteit om gezichten te herkennen. Door te onderzoeken welke gebieden een snelle bloedtoevoer krijgen bij het waarnemen van een kunstwerk kunnen objectieve conclusies worden getrokken. Toch, zegt Seki, blijft de subjective waarheid de enige waarvan we zeker zijn. Concepten zijn inherited en acquired. De Ierse schilder Francis Bacon brengt met zijn verwrongen gezichten een schok teweeg door een overerfd concept zodanig te ontregelen dat er activiteit ontstaat in verschillende delen van de hersenen.

Van de geselecteerde lezingen door AICA-leden is immer de theoretische inbreng van Leonida Kovacs interessant. Parallel aan haar betoog projecteerde ze Dorothy Cross’ betoverende Medusafilm, een opdracht voor Darwin’s verjaardag.

De congresdata waren zo gekozen dat de AICA-leden aanwezig konden zijn bij de opening van de Francis Bacontentoonstelling in Dublin City Gallery ter gelegenheid van zijn honderdste geboortedag. De presidente van Ierland hield een warme, deskundige toespraak. Het opvallend geringe aantal schilderijen werd gecompenseerd door Bacons atelier dat in dit museum is ondergebracht. Dat gekreukte en gescheurde foto’s opgediept uit de atelierhumus voor de gelegenheid als kunstwerken achter glas werden geëxposeerd wekte verbazing.

Kandidatuur

Zoals gebruikelijk eindigde het congres met de General Assembly. De vergadering werd waardig geleid door Yacouba Konate. Liam Kelly kon niet voldoende leden achter zijn kandidatuur als General Secretary krijgen, die van de andere sollicitant, Brane Kovic, was in de spambox terechtgekomen en daardoor te laat, waarna Marie-Luise Syring bereid is gevonden nog een jaar aan te blijven. Ramon Tio Bellido, verantwoordelijk voor een tekort op de AICA begroting, is niet tot ere-secretaris generaal benoemd zoals eerder voorgesteld. Hij kreeg, hoewel afwezig, een laudatio door Yacouba. Dankzij een donatie van het Getty Fund konden leden aan het congres deelnemen uit minder welvarende landen als Pakistan, India, Zuid-Afrika en enkele Zuid-Amerikaanse landen. De Zuid-Afrikaanse sectie is officieel verwelkomd. Het voorstel om een Censorship Watch in te stellen is uitgesteld tot de reactivering van de Commission of Freedom of Expression. Het volgende congres vindt oktober 2010 in Istanbul plaats.