De 55e Biennale van Venetie door de ogen van Marga van Mechelen
Dilemma's
Interviewer: Meneer Gioni, mag ik Massimiliano zeggen, u bent ten slotte de jongste curator van de Biennale en nu u zoveel tijd in New York doorbrengt, bent u vast al gewend geraakt aan het egaliserende 'you'. Ik wil graag met u de contouren van het concept voor uw Biennale bepalen en u..je..daarom een aantal dilemma's voorleggen: Freud of Jung?
Massimiliano Gioni: Jung.
I: Andre Breton of George Bataille?
MG: Breton.
I: De sublime of de l'informe?
MG: Sublime.
I: Hedendaags of historisch?
MG: …historisch.
I: Industrieel erfgoed of de white cube?
MG: White cube.
J: Blind of impotent?
MG: …. (stilte)
I: Ik dacht aan het werk van Artur Zmijewski.
MG: O…
I: Sorry Mr. Gioni. Mille grazie voor uw medewerking.
Tegenvoeters
Daar staat het, midden in de eerste ruimte in de Arsenale, het Encyclopedische wereldpaleis van Marino Auriti, een imaginair museum, een overmoedig project uit de jaren vijftig, altijd maquette gebleven, zo op het eerste gezicht een achttrapsraket, omgeven door een classicistische zuilengalerij, met koepels die op projectielen lijken. Een droombeeld dat de verbeelding aan de macht moet brengen, zoals zoveel werken in de tentoonstelling van Gioni. We lopen langs obsessieve projecten, eindeloze verzamelingen, schoonheden van de herhaling, die diepere en verleidelijke lagen verbergen, van persoonlijke en algemene geschiedenissen. De contour van Gioni's concept wordt al snel duidelijk, zowel in de Arsenale als in de centrale tentoonstelling in de Giardini; ook hebben veel landenpaviljoens zich erdoor laten inspireren. Maar de contour kent uitspattingen, door Gioni zelf georganiseerd zoals met zijn uitnodiging van Cindy Sherman, die een tentoonstelling in de tentoonstelling heeft gemaakt, zaal 10 in de Arsenale, enigszins te vergelijken met de veel grotere tentoonstelling die Mike Kelley voor Sonsbeek 93 maakte, maar even 'uncanny'. Daarna gaat het los, met de video's van Ryan Trecartin, duizelingwekkend, maar tegelijkertijd gegrondvest in het nu. Zoals bij veel van zijn voorgangers zijn de laatste zalen van de Arsenale losser van structuur, iets wat niet geldt voor het meer centrisch georganiseerde Italiaanse paviljoen in de Giardini. Toch sluit Gioni af met een tweede boekensteun, opnieuw een imaginair museum of bibliotheek, maar nu met elektronische middelen gemaakt: de Movie-Drome van StanVanderBeek; hier heeft deze kunstenaar nog wel iets van weten te realiseren. Daarmee is Gioni's werk nog niet af, al lijken individuele kunstenaars het over te nemen, vanwege hun autonome plaats in de kunstgeschiedenis, zoals Bruce Nauman of Walter de Maria, of vanwege hun eigenzinnige plek in het heden, zoals John Bock, Erik van Lieshout en Hito Steyerl in de buitenruimte en de Giardino della Vergini.
Dilemma's van een kunstcriticus
Interviewer: Er zijn dit jaar weer diverse Golden Lions uitgereikt: twee oeuvreprijzen, een voor beste kunstenaar, een zilveren Lion voor veelbelovend talent, vier speciale vermeldingen, waaronder een voor het origineelste paviljoen en natuurlijk een Lion voor het beste paviljoen. U moet nu een keuze maken.
Marga van Mechelen: Zeg maar 'jij'. Oke… Laat ik zeggen dat ik een eind mee kan gaan met de Lion-toekenning door de jury, die voor Angola uitgezonderd. Al moet ik wel even kwijt dat de keuze beter gemotiveerd had gemogen. Gelukkig hoef ik dat nu niet te doen. Gaat uw gang.
I: Walter de Maria of Paul McCarthy?
MvM: I kill my darling; Walter de Maria. Waarom noem je geen vrouw?
I: Ze zijn er niet die voor 1945 geboren zijn, natuurlijk de twee vrouwen die dit jaar de Lion gekregen hebben uitgezonderd: Marisa Merz en Maria Lassnig. …Anri Sala of Jeremy Deller?
MvM: Doen de kunstenaars van de landenpaviljoens ook mee? Dan zijn er vast nog wel vrouwen te vinden, al gaf mijn eerste raming aan dat er nog maar 20 procent vrouwen in totaal meedoen, maar ik kan me vergissen. …Ik word een seriekiller; Jeremy Deller.
I: Rosella Biscotti of Neil Beloufa?
MvM: Rosella Biscotti. Mag ik nog wel even zeggen dat Beloufa's Kempinksi, die ik op de Manifesta in Murcia zag, veel indruk op mij heeft gemaakt? Nu ga je natuurlijk vragen naar de paviljoens die gelauwerd moeten worden. Cyprus/Litouwen zul je dan niet kunnen noemen, omdat het in de prijzen is gevallen. Helemaal terecht. De speciale vermelding van Japan is ook terecht, maar waarom Japan en niet Denemarken of Israel?
I: Chili of Portugal?
MvM: Chili. Ik heb de boot gemist. Kan er nog een Lion bijkomen voor 'beste kunstwerk'?
I: Waarom niet, het is maar een spel. Fischli en Weiss of Hito Steyerl?
MvM: Waarom heb ik in vredesnaam dit verzoek gedaan? Fischli en Weiss.
I: Vond u het erg dat ik geen Nederlanders heb genoemd?
MvM: Hmm. Mogen er wel een paar foto's bij van Mark Manders, Erik van Lieshout, Melvin Moti, Lara Almarcegui, Gabriel Lester of Matthew Monahan? We vragen toch niet naar paspoorten?
