Tienduizenden kunstdirecteuren, galeriehouders, curatoren, verzamelaars én kunstcritici verzamelden zich vanaf 16 april in Venetië. De 60e Biënnale voor beeldende kunst had er de previewdagen: curator Adriano Pedrosa toonde er zijn tentoonstelling 'Foreigners Everywhere' – 'Stranieri Ovunque'. Je kunt die titel zien als een commentaar op het Europese immigratiebeleid, ironisch of juist triomfantelijk. Daarnaast kan je ook het woord 'queer' als een vertaling zien van 'stranieri', 'étrangers' en 'estrangeiro'. Er zijn daarom eigen ruimtes voor de 'queer artist', de 'outsider artist' , de 'folk artist' en de 'indigenous artist'. De titel koos Pedrosa uit een kunstwerk van het Frans-Italiaanse kunstcollectief Claire Fontaine, het werk uit 2004 is ook zichtbaar bij de entree van de tentoonstellingen in de Giardini en de Arsenale, en in uitgebreide vorm in de boothuizen voor het Italiaanse paviljoen.

Nooit kwamen er meer kunstenaars uit het Globale Zuiden, nooit eerder gingen zo veel van de prijzen naar kunstenaars uit die 'andere helft' van de globe. Ook de negentig nationale paviljoens schikten zich in hun keus voor kunstenaars en benadering opvallend vaak naar het hoofdthema. Nederland was daarin, met de tentoonstelling door het Congolese collectief CATPC, samen met Renzo Martens en curator Hicham Kalidi, bepaald niet de enige. Die keus leidt tot een vreemde tegenstelling: de galeries, musea en curatoren zijn grotendeels nog steeds afkomstig uit de voormalige koloniale grootmachten. Zij gebruiken het evenement ook als moment om samen te komen en afspraken te maken met collega's en kunstenaars over komende tentoonstellingen en samenwerkingsdeals. De nu deelnemende kunstenaars en collectieven zijn nog steeds afhankelijk van die koloniale structuren. Dat leidt tot de vraag of het misschien tijd is voor de kunstwereld om de hoogtepunten ook elders te vieren. Niet alleen in Athene, zoals bij documenta 14, maar werkelijk in het globale zuiden. Oftewel: is de Biënnale van Venetië in Venetië nog wel op zijn plek? Moet er weer meer aandacht komen voor de artistieke betekenis van de werken? Of is het juist een noodzakelijke stap in een nieuwe richting?

Jorne Vriens en Joke de Wolf  – beiden bestuurslid van AICA Nederland  – waren beiden als kunstcriticus op de previewdagen van de biënnale. Jorne publiceerde er al over op Hard//Hoofd, u kunt zijn bespreking hier lezen. Bij deze Salon zullen ze hun ervaringen delen in (veel) beeld, toelichting, en uiteraard ook kritiek. Na hun presentatie is er volop ruimte voor discussie met de andere aanwezigen.

Plaats en datum: dinsdag 30 april, in Perdu, Kloveniersburgwal 86, Amsterdam

Inloop vanaf 19 uur, start 19:30.

Toegang gratis, graag aanmelden via info@aicanederland.org

Over de AICA-Salon: Tijdens de AICA-Salons houden leden van AICA-Nederland, de Nederlandse afdeling van de internationale vereniging voor kunstciritici AICA en/of gastsprekers een prikkelende presentatie over een actueel onderwerp dat betrekking heeft op de kunstkritiek. Daarnaast is er volop ruimte voor discussie. Aansluitend is er een borrel.

schrijven – schrijver – schrijvigheid
write – writer – writishness

• Tijdens de komende AICA-salon stellen we de vraag wat het betekent om in een andere taal dan je moedertaal te schrijven. In het Engels bijvoorbeeld, maar ook – als je niet met Nederland bent grootgebracht – in het Nederlands. Wanneer maak je die keuze om in een andere taal te schrijven en wat zijn de consequenties ervan? Oefen je de grammaticaregels en leer je de woorden? Of is het intuïtiever en wordt de nieuwe taal een innerlijke stem? Steeds vaker online spelen onze levens zich allang niet meer in één taal af: welke ta(a)l-igheden zullen academici, kunsthistorici en critici in de toekomst hanteren?

Aan de hand van een programma met drie sprekers proberen we een beeld te schetsen van de complexiteit van dit leer- en veranderingsproces.

Nicoline van Harskamp spreekt over het Engels en de manier waarop deze taal in de wereld wordt gebruikt en al doende verandert. Samen met de VU en het Sandberginstituut ontwikkelde zij Englishes Mooc, een internetcursus waarin verschillende rollen van de Engelse taal worden toegelicht; Engels als moedertaal, officiële taal, werktaal, tussentaal, et cetera. De Mooc bevat o.a. lessen in fonetiek en intonatie om het gebruik van het eigen Engels te bevorderen. De Engelse taal kent veel varianten, vandaar dat Van Harskamp over ‘Englishes’ spreekt.

Natalia Papaeva is geboren in Buryatia (Oost-Siberië). Taal en het leren van talen vormen de uitgangspunten van haar werk. Ook in de performance ‘Zonseg‘ (2023) dat een Burayts liedje als uitgangspunt heeft. Hoe verhouden de verschillende talen die zij spreekt zich tot elkaar, het Burayt, Russisch, Engels, Nederlands? Hoe zijn zij verbonden met schrift en schrijven, met het lichaam en de herinnering?

Alena Alexandrova zal vertellen waarom zij proza schrijft in het Engels. Zij zal voordragen uit eigen werk. Alexandrova is cultuurtheoreticus en curator. Het schrijven van verhalen is een nieuw aspect van haar werk. Tijdens de Salon zal zij over haar schrijfervaring en haar taalkeuze vertellen.

De avond wordt afgesloten met een discussie waar het publiek aan deel kan nemen.
De voertalen zijn Engels en Nederlands.

Samenstelling / moderator: Saskia Monshouwer

Informatie gasten:
Nicoline van Harskamp (1975)
Van Harskamp is beeldend kunstenaar en hoogleraar performatieve kunst aan de Kunstakademie Münster (DE). Haar werk draait om spreektaal en solidariteit. Live werken vonden plaats in MuHKA Antwerpen, Tate Modern Londen, KunstWerke Berlijn, New Museum New York, Steirischer Herbst Graz, Project Art Centre Dublin, Stichting Serralves Porto en het Kaaitheater Brussel. Ook haar video- en installatiewerken worden internationaal geëxposeerd. Daarnaast doet ze online projecten als www.contagious-speech.org en www.englishes-mooc.org. In haar meest recente project ‘Voix Blanche’ richt zij zich op de gevolgen van ‘screen talk’ voor de manier waarop we spreken.

Natalia Papaeva (1989)
Papaeva is geboren in Boerjatië (Oost-Siberië). Zij studeerde aan de staatsuniversiteit van Sint-Petersburg, Rusland en aan de KABK in Den Haag en is nu in residency bij de Rijksakademie in Amsterdam. Ze gebruikt geschreven en gesproken taal als instrument om de consequenties van het kolonialisme te onderzoeken. Haar performances ontstaan aan hand van liedjes in het Boerjatisch waarin persoonlijke en collectieve ervaringen vervat zijn. Het gebruik van haar moedertaal is een bewuste keuze. Zij vestigt hiermee de aandacht op de manier waarop ook culturen worden uitgewist als een de taal verdwijnt.

Alena Alexandrova
Alexandrova is schrijver, theoreticus en docent aan de afdeling beeldende kunst en fotografie van Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam. Zij is gastdocent aan de academie voor beeldende kunst in Nürnberg. Ze publiceerde boeken en teksten in academische en artistieke context en levert met grote regelmaat bijdragen aan kunstbladen en catalogi. Als schrijver onderzoekt zij de mogelijkheid om theoretische inzichten te bemiddelen via literatuur en andere denkbeeldige vormen, waaronder een doorlopende reeks voorlees-sessies. In 2017 verscheen haar boek ‘Breaking Resemblance’ bij Fordham University Press. Ze is co-editor van een bundel over het werk van Jean-Luc Nancy en stelde als curator meerdere exposities en symposia samen in Amsterdam en Parijs. Ze haalde haar PhD aan de Universiteit van Amsterdam (UVA).

Tijdens de AICA-Salons houden AICA-leden en/of gastsprekers een prikkelende presentatie over een actueel onderwerp dat betrekking heeft op de kunstkritiek. Daarnaast is er volop ruimte voor discussie. Aansluitend is er een borrel.

Praktisch: Op 28 september begint de Salon om 19:30 uur, inloop vanaf 19:00 uur. Locatie: Perdu, Kloveniersburgwal 86, Amsterdam
Toegang gratis, ook voor niet-AICA-leden. Aanmelden via info@aicanederland.org wordt op prijs gesteld.

Beeld: Natalia Papaeva – Zonseg

Code-switching is een begrip uit de taalwetenschap. Het verwijst naar het door elkaar gebruiken van meerdere talen in één tekst of context. Het komt regelmatig voor bij mensen die meerdere talen spreken en sijpelt door in nieuwe cultuuruitingen waarvan hiphop en rapmuziek de meest bekende zijn. Code-switching kan model staan voor een mondiale kunstopvatting.
Tijdens de salon worden de implicaties van dit model onderzocht. Wat betekenen meertaligheid en het spreken vanuit een gemengde culturele achtergrond voor de kunst en de kunstkritiek?We gaan in gesprek aan de hand van twee korte presentaties van Kitty Zijlmans en Arjun Chadha. Zijlmans beziet de kunstgeschiedenis vanuit een mondiaal perspectief, een visie die tot een nieuwe studierichting leidde: World Art Studies. In 2023 ontwikkelde zij een online cursus voor middelbare scholen. Tijdens de salon licht zij haar visie toe. Arjun Chadha is oprichter van het onafhankelijke tijdschrift Get Familiar, en formuleert zijn visie op kunst en cultuur aan de hand van interviews met internationale muzikanten en muziekjournalisten. Tijdens de salon spreekt hij over de totstandkoming van het blad en zijn motivatie.

Tussendoor wordt de bijzondere video Play White van Bianca Baldi getoond (2019, video: 10.45” colour, stereo). Geboren in Zuid-Afrika, werkend vanuit Brussel baseert Baldi zich in de video op studies over biomimicry, in het bijzonder van sepia’s – zeekatten of inktvissen – en haar eigen familiegeschiedenis, maar ook op literaire precedenten – zoals de roman Passing (1929) van Nella Larsen – om na te denken over raciale overgang en de instabiliteit van raciale identiteiten.

Het programma is samengesteld en wordt gemodereerd door bestuurslid Saskia Monshouwer.

Informatie over de sprekers:
Kitty Zijlmans is Emeritus Hoogleraar Hedendaagse Kunstgeschiedenis en Theorie / World Art Studies aan het Leiden University Centre for the Arts in Society. De online cursus is tot stand gekomen i.s.m. de VONKC – Vereniging Onderwijs Kunst en Cultuur 2023. Klik hier om Zijlman's afscheidsrede uit 2021 te lezen.

Tijdens de AICA-Salons houden AICA-leden en/of gastsprekers een prikkelende presentatie over een actueel onderwerp dat betrekking heeft op de kunstkritiek. Daarnaast is er volop ruimte voor discussie. Aansluitend is er een borrel.

Practisch: de avond begint om 19:30 uur, inloop vanaf 19:00 uur. Locatie: Perdu, Kloveniersburgwal 86, Amsterdam

Toegang gratis, ook voor niet-AICA-leden. Aanmelden via info@aicanederland.org wordt op prijs gesteld.